Šta je Crni Petak?
Crni Petak, koji će u 2025. godini pasti na 28. novembar, mnogima predstavlja zvanični početak praznične shopping sezone. Iako su posljednjih godina događaji poput Amazon Prime Daya počeli spuštati njegov trofej, Crni Petak ostaje dugo vjeran tradiciji. Kako je sve počelo, a i koliko je ovaj dan zaista poseban? Hajde da otkrijemo!
Kako je nastala fraza ‘Crni Petak’?
Teško je precizno odrediti kada je dan nakon Dana zahvalnosti postao pravi raj za kupce. Prvi poznati izraz ‘Crni Petak’ datira iz kasnog 19. vijeka. Prema podacima sa History Channel-a, ovaj termin je prvi put korišten u kontekstu kraha američkog zlatnog tržišta 24. septembra 1869. godine. Kasnije, 1960-ih, policija u Filadelfiji počela je koristiti ovu frazu kako bi opisala haos koji je nastao kada su turisti iz predgrađa pristizali u grad kako bi započeli svoju prazničnu kupovinu.
Od gubitaka do velikih profita
Tokom kasnih 1980-ih, Crni Petak je postao sinonim za vrijeme kada trgovci konačno mogu preći iz “crvenog” (gubitka) u “crno” (profit). Ovaj dan je postao označen kao trenutak kada potrošači najčešće troše novac, čime trgovci ostvaruju značajne prihode.
Da li trgovci zaista čekaju Dan zahvalnosti?
Naravno! Trgovci su, u suštini, željeli da praznična sezona počne ranije. Godine 1939, Franklin Roosevelt je čak pomjerao Dan zahvalnosti kako bi produžio period shoppinga. Međutim, većina Amerikanaca odbila je ovaj potez nazivajući ga “Franksgivingom”. Na kraju, 1941. godine, Kongres je donio zakon koji je utvrdio da je Dan zahvalnosti četvrti četvrtak u novembru.
Da li je Crni Petak zapravo najveći shopping dan godine?
Iako mnogi sada raspravljaju o popularnosti drugih shopping dana poput Cyber Monday, Crni Petak ostaje poseban. Na ovaj dan svi glavni trgovci – od Amazona do WalMarta – nude popuste na popularne proizvode. Postoje akcije tokom cijele godine, ali Crni Petak se doživljava kao Super Bowl štednje.
Da li se ljudi povređuju na Crni Petak?
Nažalost, da. Iako je online kupovina smanjila guzve, dešavali su se tragični incidenti kao što je smrt Jdimytai Damoura 2008. godine tokom stampeda u Walmartu. Tržišna euforija je dovela do raznih incidenata, pa se preporučuje oprez prilikom odlaska u kupovinu. Stručnjaci sugeriraju nošenje udobnih cipela i kupovinu u grupi kako bi se povećala sigurnost.
Crni Petak je, dakle, dan koji nosi svoju težinu – istorijsku, ekonomsku i emotivnu. Bilo da se pripremate za šoping ili samo posmatrate gužvu, važno je znati njegovu pozadinu i kako je evoluirao tokom godina.
