U poljima u blizini gradića Chojnice u Poljskoj, arheolozi su otkrili jezivu masovnu grobnicu koju nazivaju “Dolina smrti”. U njoj su pronađeni ostaci više od 100 pacijenata psihijatrijske bolnice koje su ubili nacisti tokom Drugog svjetskog rata.
Istražitelji su utvrdili da su žrtve pronađene u novootkrivenoj grobnici bile pacijenti obližnje psihijatrijske bolnice. Njemački vojnici strijeljali su ih krajem oktobra 1939. godine kao dio Eutanazijskog programa T-4. Ovaj arheološki nalaz je jedinstven i prvi takve vrste koji svjedoči o masovnom ubijanju mentalno hendikepiranih osoba tokom tog razdoblja.
Arheolozi koji su radili na iskopavanju grobnice opisali su otkriće kao “jedinstveno”. Do sada su uspjeli iskopati samo polovinu grobnice. Pronađeni su samo dugmad, nikakve druge osobne stvari, čahure i meci. Prema historijskim podacima, u samo nekoliko dana strijeljano je 218 ljudi, a njihova tijela su sakrivena u masovnoj grobnici.
Ovo otkriće je od iznimne važnosti ne samo za grad i regiju, već i za historiografska istraživanja. Kampanja masovnih ubistava, poznata kao “nedobrovoljna eutanazija”, započela je u Njemačkoj, ali je brzo prenesena i u okupiranu Poljsku nakon invazije Hitlerove vojske u septembru 1939. godine.
Dawid Kobialka, vodeći arheolog, naglašava da su većina mjesta na kojima su ubijene duševno bolesne osobe uništena 1944. godine. Jedina poznata i sačuvana grobnica koja svjedoči o ovom zločinu je upravo ova.
Ova jeziva priča podsjeća nas na strahote Drugog svjetskog rata i tretman koji su nacisti nametnuli psihijatrijskim pacijentima. Iskopavanje je u tijeku, a svaki pronađeni trag svjedoči o važnosti da se ne zaboravi ono što se dogodilo u prošlosti.
